| Sponsorlu Bağlantılar |
ATEBETU’L HAKAYIK
Günümüz Türkçesiyle
Dad ispehsalar beg üçün bu kitip Dad İspehsalar Bey için bu kitabı yazdım ki
Çıkardım acunda atı kalsu tip Dünyada (onun) adı kalsın.
Kitabımnı körgen eşitgen kişi Kitabımı gören (yahut) işiten herkes
Şahımnı dua birle yad kılsu tip Şahımı dua ile yad etsin.
Anıng vuddı birle köngüller tolup Gönüller onun sevgisi ile ve
Anıng yadı birle acun tolsu tip Dünya onun yâdı ile dolsun.
Kidinki keligli kişiler ara (Bizden) sonra gelen insanlar arasında
Anıng zikri tangsuk ediz bolsu tip Onun hatırası hasretle anılsın ve yüksek olsun.
Bezedim kitabnı nevadir sözün Gören ve okuyan istifade etsin diye,
Bakıglı okıglı asıg alsu tip Kitabı nadir sözler ile süsledim.
Bölek iddim anı şahımka men ök Ben onu şahıma, bağlılığımın bir
Havadarlıkımnı tükel bilsü tip Nişanesi olsun diye hediye gönderdim.
BİLGİNİN FAYDASI VE BİLGİSİZLİĞİN ZARARI HAKKINDA
Biligdin urur men sözümke ula Bilgiden sözüme temel atarım.
Biligligke ya dost özüngni ula Ey dost, bilgiliye yaklaşmaya çalış!
Bilig birle bulnur sa’adet yolı Saadet yolu bilgi ile bulunur.
Bilig bil sadet yolını bula Bilgi edin ve saadet yolunu bul.
Süngekke yilig teg erenke bilig Kemik için ilik ne ise insan için bilgi odur.
Eren körki akl ol süngekning yilig İnsanın ziyneti akıldır, kemiğinki ise iliktir.
Biligsizyiligsiz süngek teg hali Bilgisiz (kimse), iliksiz kemik gibi boştur.
Yiligsiz süngekke sunulmaz elig İliksiz kemiğe kimse el uzatmaz.
Bilig bildi boldı eren belgülüg İnsan bilgisi ile tanınır.
Biligsiz tirigle yitük körgülüg Bilgisiz, hayatta iken, kaybolmuş sayılır.
Biliglig er öldi atı ölmedi Bilgili adam ölür (fakat) adı kalır.
Biligsiz tirig erken atı ölüg Bilgisiz, sağ iken adı ölüdür.
Biliglig biringe biligsiz mingin Bilginin ağırlığını tartan kimseye göre
Tengegli tengedi biligning tengin Bir bilgili bin bilgisize denktir.
Baka körgil emdi uka sınayu Şimdi, anlayarak ve sınayarak etrafa bakıver.
Ne neng bar bilig teg asıglıg öngin Bilgi kadar faydalı başka ne var?
Bilig birle alim yokaryokladı Âlim bilgi ile yükseldi.
Biligsizlik emi çökerdi kodı Bilgisizlik insanı aşağı düşürdü.
Bilig yind usanma bil ol hak resul Bilgiyi ara, usanma; bil ki o hak resul:
Bilig cinde erse siz arkang tidi “Bilgiyi, Çin’de bile olsa arayınız.” dedi.
Biliglig biligni edergen bolur Bilgiyi daima bilgili arar.
Bilig tatgın ay dost biliglig bilür Bilginin tadını, ey dost, bilgili bilir.
Bilig bildürür bil bilig kadrini Bil ki bilginin kadrini yine bilgi bildirir.
Biligni biligsiz otun ne kılur Bilgisiz odun bilgiyi ne yapar?
Biligsizke hak söz tatıgsız erür Bilgisize doğru söz tatsız gelir.
Angar pend nasihat asıgsız erür Ona öğüt ve nasihat faydasızdır.
Ne türlüg argsız arıryumakın Nice kirli (şeyler) yıkamakla temizlenir.
Cahilyup anmaz argsız erür (Fakat) cahil yıkamakla temizlenmeyen bir kirdir.
Biliglig kişi kör bilür iş ödin Bilgili adam her işin zamanını bilir.
Bilip iter işni ökünmez kidin İşini bilerek yapar ve sonra pişman olmaz.
Kamug türlüg işte biligsiz ongı Her işte bilgisizin kısmeti pişmanlıktır.
Ökünç ol angar yok ong anda adın Ve ona bundan başka bir kısmet yoktur.
Biliglig kereklig sözüg sözleyür Bilgili (ancak) lüzumlu sözü söyler.
Kereksiz sözini kömüp kizleyür Lüzumsuz sözü gömerek gizler.
Biligsiz ne aysa ayur ukmadın Bilgisiz ne söylese anlamadan söyler.
Anın öz tili öz başını yiyür Onun kendi dili kendi başını yer.
Bilig birle bilnür törütgen idi Yaradan Tanrı bilgi ile bilinir.
Biligsizlik içre kanı hayryidi Bilgisizlikten hayır gören var mı?
Bilig bilmegendin bir anca budun Bilgisizlikten ne kadar halk kendi eli ile put yapıp:
Öz elgin but itip idim bu tidi “Rabbi’m budur!” dedi.
Biliglig sözipend nasihat edeb Bilgilinin sözü öğüt, nasihat ve edebdir.
Biligligni ögdi Acem hem Arab Bilgiliyi Acem de Arab da övdü.
Tavarsızka bilgi tükenmez tavar Bilgi, malı olmayan için tükenmez bir hazinedir.
Nesebsızka bilgiyirilmez neseb Bilgi, nesepsiz için yerilmez bir neseptir.
1. a. Kitabın yazılış sebebini anlatan okuduğunuz bölümün nazım birimini ve ölçüsünü Destan Dönemi şiirlerinin nazım birimi ve ölçüsüyle karşılaştırınız. Sonuçları kısaca belirtiniz.
a. Destan dönemi şiirlerde nazım birim olarak dörtlük ölçü olarak da hece ölçüsü kullanılıyordu ama bu eserin yazılış sebebini anlatan bölümde nazım birimi, ölçüyse aruz olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunda en büyük etken İslam kültürünün etkisiyle Arap ve Fars edebiyatına duyulan hayranlık gelir.
b. Dörtlüklerle yazılan bölümün on ikinci dörtlüğünde geçen “Rabb” kelimesinin hangi dile ait olduğunu belirtiniz.
b. “Rabb” kelimesi Arapçaya ait bir kelimedir.
c. Üçüncü ünitenin ilk konusunda “Atebetü’l Hakayık”tan alınan bölümlerle ilgili bilgilerinizi de hatırlayarak eserin hangi kültürün etkisiyle yazıldığını söyleyiniz. Eserde bu kültürün getirdiği yeni değerleri sıralayarak metnin bağlı olduğu geleneği belirtiniz.
c. İslami Devri İlk ürünler arasında Atebetü’l Hakayık da vardır ve bu eserler İslam kültür ve medeniyetinin etkisi ile yazılmıştır. Bu devirde Allah, rab, melek, peygamber gibi yeni kavramlar edebiyatımıza girmiştir. Mesnevi gibi yeni nazım şekilleri, beyit gibi nazım birimleri, aruz gibi ölçüler edebiyatımıza yeni girmişti. Buradaki eserde bize bu eserin İslam kültürü ve medeniyetinin etkisiyle yazıldığını göstermektedir.
2. “Neva, saadet, ‘akl, âlim, nasihat, cahil” kelimelerinin anlamlarını ve hangi dile ait olduklarını söyleyiniz. “Bilig Çin’de erse siz arkang tidi” dizesi Hz. Peygamberin, “İlim Çin’de bile olsa gidip bulunuz.” hadisini hatırlatmaktadır. Bu sanatın adını belirtiniz. Bu bilgilerin yardımıyla metnin dil, söyleyiş ve kültürel özelliklerini aşağıya yazınız.
2. Neva: Farsça bir kelime olup “ses” demektir.
Saadet: Arapça bir kelime olup “mutluluk ” demektir.
Akl: Arapça kelime olup “düşünme ve anlama yeteneği” demektir.
Âlim: Arapça kelime olup “bilgiye sahip olan bilgili” demektir.
Nasihat: Arapça kelime olup “öğüt” demektir.
Cahil: Arapça kelime olup “bilgisiz” demektir.
Yukarıdaki kelimelerden yola çıkarak metin sil, söyleyiş ve kültür özellikleri bakımından doğu kültüründen yani İslam kültüründen yola çıkarak yazılmıştır.
3. “Atebetü’l Hakayık”tan alınan bölümlerin şekil ve içerik özelliklerinden yararlanarak eserin hangi geleneğin ürünü olduğunu belirtiniz.
3. Atebetü’l Hakayık’ın ne için yazıldığını anlatan sebeb-i telif bölümü şekil olarak Arap ve Fars etkisiyle beyitler halinde aruzla yazılmışsa da asıl metnin olduğu bölüm dörtlükler halinde ve heceyle yazılmıştır.
4. a. Edip Ahmet Yüknekî’nin bu eseri yazma amacını belirten bölümde anlatılanları özetleyiniz.
a. Edip Ahmet, bu eseri Karahanlı Sultanı Emir Muhammed Dad İspehsalar adına hediye etmiş ve ona hediye etmiştir. Yazmış olduğu bu eser ona olan bağlılığını göstermek için yazılmıştır. İnsanlar da bu eseri okuyarak Emir Muhammed Dad İspehsalar’ı ansın ve ona sevgi beslesinler diye yazmıştır.
Günümüz Türkçesiyle
b. Küdezgil tilingni kel az kıl sözüng Dilini sıkı tut, gel, sözünü kısa kes;
Küdezilse bu til küdezlür özüng Dil korunursa kendin korunmuş olursun;
Resul emi otka yüzin atguçı Resul: “İnsanı yüzü koyun ateşe atan dildir.” dedi;
Til ol tidiyıg tilyul ottın yüzüng Dilini sıkı tut, yüzünü ateşten kurtar.
Yukarıdaki dörtlüğün temasını söyleyiniz. Kitaptan alınan beyit ve dörtlükler ile bu dörtlüğün temasından hareketle “Atebetü’l Hakayık”ın yazılış amacını aşağıya yazınız.
Tema: Az konuşmak.
Atebetü’l Hakayık, insanlara bilgi vermek için yazılmış, didaktik eserdir. Bu eserde Edip Ahmet, insanlara öğütler vererek hayatta hakikate ulaşmaları için neleri yapmaları gerektiğini anlatmaktadır.
5. Hakaniye lehçesinin özelliklerini yansıtan koyu yazılmış kelimelerdeki ses değişimlerini gösteriniz.
Bölek iddim anı şahımka men ök men>ben
Kitabımnı körgen eşitgen kişi kitabımnı>kitabımı körgen>gören eşitgen>işiten
0 yorum
Yorum Gönder