| Sponsorlu Bağlantılar |
1. Okuduğunuz şiiri ahenk unsurları (ses akışı, söyleyiş, ritim, ses benzerliği) açısından inceleyip tespitlerinizi aşağıya yazınız. Konuşmadaki vurgu ve tonlamayla beyitlerdeki ses ve söyleyiş arasında nasıl bir ilişki kurulabileceğini açıklayınız.
1.Ses akışı (aliterasyon, asonans): Ses akışı sağlayan sözcükler vardır. Birinci beyitte n, m, d ve l sesleri ile aliterasyon yapılmış.;a ve e sesleri, ile de asonans yapılmıştır.
Söyleyiş özelliği : Kaside Ahenkli, coşkulu bir söyleyişe sahiptir. Özellikle kafiye ve iç seslerdeki sözcükler bu şiire söyleyiş güzelliği katmıştır.
Ritim (açık ve kapalı hecelerin söylenişi): Şiirde aruz ölçüsü kullanılmış.Aruz ölçüsünde seslerin açık kapalı oluşu önemlidir.” Sâkî, câm-ı Cem, nesîm-i nev-bahâr, hevâ,âşıkların, yâr, bî-çâreler âlüfteler âvâreler “ gibi sözcüklerde açık ve kapalı heceler bulunmaktadır.
Ses benzerlikleri (kafiye): Kafiyeli yazılmıştır. İlk beyit kendi arasında diğer beyitlerinde ikinci dizeleri arasında kafiye vardır. “Cem, İrem, dem, harem, sitem…” gibi sözcükler kafiye olarak kullanılır.
-subh-dem -anber- şirist -humhaneler " -m" yarım kafiye
-Cam-ı Cem -Bağ-ı irem -nagam
2. Okuduğunuz şiirde ses ve anlam yönünden kendi içinde bütünlük oluşturan birimleri belirleyiniz. Birimlerin özellikleri ve bunlara ne ad verildiğini söyleyiniz. Ayrıca her birimin diğer birimlerle ses ve anlam yönünden nasıl bir ilişki içinde olduğunu açıklayınız.
2.şiir beyit nazım birimi ile yazılmış. her birim kendi arasında bir bütünlük oluşturuyor. şiirde mısra bütün lüğü korunmuş. her birim tema yönüyle diğer birimlerle ilişkilidir. ayrıca ses yönüyle her beytin ikinci mısrası ilk beyitle kafiyelidir. şiirin kafiye düzeni aa, ba, ca, da, ea......şeklindedir.
3. a. Kaside nazım şekli hakkında edindiğiniz bilgileri arkadaşlarınıza aktarınız.
a. KASİDE
KASİDE:
Din ve devlet büyüklerini övmek ya da yermek amacıyla yazılır.
Beyit sayısı 33 ile 99 arasındadır.
Uyak düzeni gazelle aynıdır. aa,ba,ca,da, ea......şeklindedir.
İlk beytine "matla", son beytine "makta" denir.
En güzel beytine "beytü'l kasid" denir
Şairin mahlası "taç beyit" te geçer.
Kaside 6 bölümden oluşur:
a) Nesib- Teşbib: Tasvir bölümü.
b) Girizgah: Genelde tek beyittir. Medhiye ile nesib arasında bağlantı kurar.
c) Methiye: Kasidenin sunulacağı kişi övülür/yerilir. Asıl bölündür ve çokça sanat yapılır.
d) Tegazzül: Arada söylenen gazel.
e) Fahriye: Şair kendini över.
f) Dua: Şairin, övdüğü kişi için dua ettiği bölüm.
Kasideler işledikleri konuya göre değişik isimler alır:
Tevhit: Allah'ın varlığını ve birliğini anlatır.
En güzel tevhidi Nabi yazmıştır.
Münacaat: Allah'a yalvarmak için yazılır.
Naat: Peygamberimizi övmek için yazılır.
En ünlü naatı Fuzuli ( Su Kasidesi) yazmıştır.
Mersiye: Birinin ölümü üzerine söylenir.
En ünlü mersiyeyi Baki (Kanuni Mersiyesi) yazmıştır.
Methiye: Birini övmek için yazılır.
En ünlü methiyeyi Nef'i yazmıştır.
Hicviye: Bir kimseyi yermek için yazılır.
En ünlü hicviyeyi Nef'i yazmıştır.
Fahriye: Şairler kendilerini övmek için yazarlar.
En ünlü fahriyeyi Nef'i yazmıştır.
Kaside Araplardan alınan bir türdür. Kasideler ya nesib bölümüne göre ya da redifine göre adlandırılır.
b. Okuduğunuz şiiri, yapı özellikleri yönünden incelemek için aşağıdaki soruları cevaplayınız (Bu inceleme için 9. sınıf II. Ünite “Şiir İnceleme, Şiirde Yapı” bölümünde öğrendiğiniz bilgilerinizden yararlanınız.).
b.
Nazım birimi ve sayısı : Beyit ve 39 birimden oluşur.
Uyak düzeni: aa, ba, ca, da, ea, fa,,,,
Kasidenin bölümleri :Nesip, girizgah, tegazzül, medhiye, fahriye, dua
Nesib bölümüne göre kasidenin çeşidi :Cem,İrem,dem,nagam,dem, ham be -ham…” olduğu için –m sesleri kafiyedir. yarım kafiyedir.
c. Okuduğunuz şiiri meydana getiren birimlerin ortak paydasını ve bunun tema olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceğini söyleyiniz.
c. Bütün birimler ortak bir temada birleşmiyor. Mesela nesip bölümünün parçanın bütünlüğü ile ilgisi yoktur.
• Okuduğunuz şiirde, belirtilen beyitlerin temalarını ve kasidenin hangi bölümüne ait olduğunu aşağıdaki şema üzerine yazınız. Daha sonra da şiirin (kasidenin) temasını yazınız.
1 ile 16. beyitlerin teması [Nesib (teşbib)]
17. beytin teması (Girizgah)
18 ile 31. beyitlerin teması (Medhiye)
32 ile 35. beyitlerin teması (Fahriye)
36 ile 39. beyitlerin teması (Dua)
Kasidenin teması: Sultan Murad’a övgü
• Şiirin bölümlerinin ortak bir tema etrafında birleşip birleşmediğini açıklayınız.
Ortak bir temada birleşmiyor. Çünkü nesip bölümü, fahriye bölümünün Sultan Murad’la bir ilgisi yoktur. Bu bölümler konu dışında olan bölümlerdir.
ç. Okuduğunuz şiirin, hakkında bilgi edindiğiniz kaside nazım şeklinin özellikleriyle benzerlik gösterip göstermediğini belirtiniz.
ç. Kaside nazım şekliyle birebir uyum sağlamaktadır.
İkinci beyitte şairin, “her gûşe bir Bâğ-ı İrem” diyerek o mevsimde her yeri İrem Bağı’na benzetmesi gözünüzün önünde nasıl bir manzara canlandırıyor? Tasvir ediniz. Şair de gözlemlediği bir manzarayı, ortamı ya da o manzara karşısında sezdiklerini Bağ-ı İrem’le anlatmış olabilir mi? Düşüncelerinizi açıklayınız.
b. Baharın ayının gelişiyle her taraf yemyeşil olmuş, ağaçlar çiçek açmış, bahçeler her renk güllerle donanmış ve bülbüller bu bahçelerde ötmeye başlamış. Şairin mantığına göre bu durum tamamen cennet bağı gibi bir durumdur. Şair bu durumu Bağ-ı İrem’le anlatmıştır.
c. Şiirde, şairin benzer şekildeki diğer anlatımlarını (imgeleri) bulunuz.
c. Behişt kelimesi ile cennet
meyhane kelimesi ile dünya
put(sanem) kelimesi ile sevgili
şarap kelimesi aşk sarabı
gonce kelimesi ile sevgilinin ağzı
selvi kelimesi ile sevgilinin boyu
sak(içki sunan)i kelimesi ile aşk dağıtan kişi
gibi imgeler kullanılmıştır.
ç. Şiirdeki birimlerde kullanılan ortak imgeleri sıralayınız.
ç. Cam-ı cem, put, Hüsrev, Rüstem, gül, bülbül, bağ-ıirem, sanem, serv- kad İskender gibi imgeler ortak kullanılmıştır.
8. Kasidenin 3. beytinde “gül devri”, 17. beytinde “mah” kelimeleriyle kastedilen nedir? Bu imgelerle yapılan sanatın adını söyleyiniz. Kasidedeki diğer söz sanatlarını da bulup bunların nasıl yapıldığını açıklayınız.
8. Benzetmenin dört unsurundan sadece biri kullanıldığı için istiaredir.
Diğer söz sanatları.
Esdi nesîm-i nev-bahâr açıldı güller subh-dem
Açsun bizim de gönlümüz sâkî meded sun câm-ı Cem
Telmih cam-ı Cem ile İrah şahı Cem e işaret edilmiş.
İrdi yine ürd-i Behişt oldu hevâ anber-sirişt Âlem Behişt-ender-Behişt her gûşe bir Bâğ-ı İrem Telmih, Benzetme
bu demde kim şâm ü seher mey-hâne bağa reşk ider Mest olsa dil-ber sevse ger ma’zûrdur şeyh-ül-harem
Kişileştirme, ( meyhane kişileştirilmiş.) İstiare
Ya neylesün bî-çâreler âlüfteler âvâreler
Sâgar suna meh-pâreler nûş etmemek olur sitem
Kişileştirme, İstiare
Her nev-resîde şâh-ı gül aldı eline câm-ı mül
Lûtf it açıl sen dahi gül ey serv-kadd ü gonce-fem
Kişileştirme, İstiare
Meydir mihekk-i âşıkan âşûb-i dil ârâm-ı can
Ser-mâye-i pîr-i mugan pîrâye-i bezm-i sanem
İstiare
Mey âkili irşâd ider âşıkları dil-şâd ider
Şeyle virir ber-bâd ider dillerde koymaz gerd-i gam
Kişileştirme, İstiare
Mey âteş-i seyyâledir mînâ kadehle lâledir
Ya gonce-i pür-jâledir açmış nesîm-i subh-dem
Benzetme
Sâkîmeded mey sun bize câm-ı Cem ü Key sun bize Rıtl-ı pey-â-pey sun bize gitsün gönüllerden elem
Telmih
Ol âf-tâb-ı saltanat ol şeh-süvâr-ı memleket
Cem-bezm ü Hâtem-mekrümet memdûh-i esnâf-ı ümem
İstiare
Eblâk-süvâr-ı rüzgâr âşûb-i Rûm ü Zengibâr
Leşker-şikâr-ı kâm-kâr Behrâm-ı Efrîdûn-alem
Telmih
Pîrâye-i mülk ü milel ser-mâye-i din ü düvel
K’olmuş nasibi tâ ezel tâc-ı Feridun taht-ı Cem
Telmih
Hakan-ı Osmânî-neseb kim münderic zâtında hep İslâm-ı Fâruuk-i Arab ikbâl-i Pervîz-i Acem Telmih
Şâhen-şeh-i ferhunde-baht ârâyiş-i dînîm ü taht
Bahtı kavî ikbâli saht İskender-i Yûsuf-şiyem
Telmih
Şâh-ı cihân-ârâ mıdır mâh-ı zemîn-pîrâ mıdır
Behrâm-ı bî-pervâ mıdır yâ âf-tâb-ı pür-kerem
İstifham, Tecahül Arif Benzetme
Şâhâne-meşreb Cem gibi sâhib-kıran Rüstem gibi Hem îsi-i Meryem gibi ehl-i dil ü ferhunde-dem Telmih Benzetme
Cümle hünerden bâ-nasîb sırr-ı aceb sun’i garîb Meclisde şûh ü dil-firîb cenk idicek şîr-i ücem Benzetme
Ey Husrev-i âlî-nijâd vey dâver-i pâk-i tikaad
Ey şâh-ı sâhîb-adl ü dâd ey pâd-şâh-ı muhterem
Telmih Benzetme
0 yorum
Yorum Gönder