Bitkilerin solunum organları nelerdir?

Sponsorlu Bağlantılar

CANLILARDA SOLUNUM SİSTEMLERİ

Biyolojik çevreyle, yardımcı organlar arasında yapılan gaz alış verişine “dış solunum” denir. Canlı organizmalar soluk alma ile gaz veya suda çözünmüş haldeki oksijeni alıp, ile karbondioksiti dışarı atarlar. Oksijen kullanılarak organik moleküllerin kimyasal bağlarındaki enerjinin serbest hale gelmesine hücresel solunum denir. Hücrenin kendisinin kan ya da diğer vücut dokuları aracılığı ile yaptığı solunuma da “iç solunum” diyoruz. Solunum tüm organizmalarda gece gündüz devam eden hayatsal bir olaydır.

Bitkilerin çevre ile gaz değişimini yapan özel organları yoktur. Hava, yapraklardaki gözeneklerden ve dış yüzeyden difüzyonla girer ve çıkar. Oksijenin bir kısmı suda erimiş halde odun borularıyla taşınır.

Doku hücrelerinde oksijen, enerji üretmek için harcanır. Dokulardaki CO2 konsantrasyonu dış çevredeki havadan fazla ise CO2 difüzyonla havaya verilir. Gündüzleri yeşil bitkilerde ile solunum olguları beraberce gerçekleşir. Fakat üretilen O2, CO2 den fazladır. Fotosentezde üretilen oksijenin bir kısmı bitkinin solunumunda kullanılır. Gece fotosentez olmadığı için bitki oksijen alıp karbondioksit verir.

SOLUNUM ORGANLARININ YAPI VE GÖREVLERİ
Hayatsal olayları yürütmek için canlılar enerjiye ihtiyaç duyarlar. Enerjinin elde edilmesinde oksijen önemli bir rol oynar. Oksijenin çevreden taşıma ortamına geçişi ise deri, solungaç, trake boruları ve akciğerlerle gerçekleşir. Solunum organları gaz geçişimini kolaylaştırmak için geniş yüzeyli ve ince duvarlıdır. Oksijen ve karbondioksitin suda eriyebilmesini sağlamak için de nemli tutmaları ve bol kan almaları gerekir.
Solunum sistemlerinin diğer bir ortak özelliği de dış çevreyi hücrenin iç çevresinin yanına getirmeleridir.
1. Hücre ve deri solunumu : Paremesyum, amip, hidra, sünger, sölentere, yassı ve yuvarlak solucanlarda difüzyonla yapılan gaz alış verişi yeterlidir. Kompleks canlılar da ise bütün hücrelerin O2 den faydalanması gerekir. Kurbağalarda larva evrelerinde solungaç, ergin evrelerinde deri, akciğer solunum organı olarak iş görür.
Yer solucanı ve planaryalar nemli hücre zarları veya vücut çeperleriyle oksijeni havadan ; toprak tabakaları arasındaki boşluklardan ya da sudan erimiş olarak alırlar. Karbondioksiti difüzyonla verirler. Yassı solucanlarda da gaz alış verişi vücut yüzeylerinden difüzyonla olur.
2. Solungaç solunumu : Solungaçlar, suda çözünmüş haldeki oksijeni alabilen havadaki serbest oksijenden faydalanamayan yapılardır. Çok sayıda kılcal kan damarı kapsayan, ince duvarlı, çok geniş dış yüzeyleri olan solungaç iplikçiklerden oluşurlar.
Sudaki erimiş halde bulunan oksijen miktarı, suyun sıcaklık derecesine bağlıdır. Solungaç epitelinden oksijen kılcal damara geçer. Karbondioksit difüzyonla suya verilir. Kurbağa larvası, semender larvası, bazı deniz solucanları yumuşakçalardan midye, mürekkep balığı, salyangoz, kabuklu eklembacaklılar (karides, ıstakoz) ve balıklarda, solungaçlar bağımsız olarak gelişmiş ve evrimleşmiştir...